2015-12-6 στους Άγιους Νικόλαους στην Βέροια

Η ιδέα φίλου που δεν τον λένε Νίκο αλλά κάθε χρόνο την  ημέρα γιορτής του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου) επισκέπτεται  όλους τους Άγιους Νικόλαους της Βέροιας.

Η πόλη μας μπορεί να καυχιέται ότι έχει πολλές σημαντικές  παλιές εκκλησίες το εσωτερικό των οποίων μπορεί κανείς εύκολα να θαυμάσει την ημέρα της γιορτής του κάθε Άγιου.

Ο Άγιος Νικόλαος, ένας από τους πιο αγαπημένους Άγιους των πανελλήνων ήταν κάποτε στην Βέροια πολύ ευνοημένος, αφού του ανήκαν γύρω στους δέκα ναοί. Μόνο η Παναγία είχε περισσότερους, γύρω στους 18. Τώρα κανένας από τους ναούς του Αγίου Νικολάου δεν λειτουργεί ως ενοριακός. Ανοίγουν μόνο τη ημέρα της γιορτής τους  εκτός και αν είναι Κυριακή όπως εφέτος και δεν λειτούργησαν γιατί λειτουργούσαν  όλοι οι ενοριακοί.

Ξεκινάμε το οδοιπορικό παραθέτοντας χάρτες τη πόλης με τα ονόματα των ναών.

1. Άγιος Νικόλαος ο Αμόλευτος ή του άρχοντος Καλοκρατά ( Βλάχων Ηρωίδων)

Ονομάστηκε έτσι γιατί σύμφωνα με την παράδοση μόνο η δική του γειτονιά δεν μολεύτηκε (μολύνθηκε) από κάποια επιδημία που είχε απλωθεί στην Βέροια τον περασμένο αιώνα.

Ο ναός σήμερα έχει τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής. Χτίστηκε από τον  Καλοκρατά το 16ο αιώνα και σε αυτήν ενσωματώθηκε το ιερό προϋπάρχοντος ναού. Στο σωζόμενο παλαιότερο τμήμα του ναού (η μεταγενέστερη πρόθεση) διατηρούνται σπαράγματα τοιχογραφιών των μέσων του 14ου και του 18ου αιώνα. Ο υπόλοιπος τοιχογραφικός διάκοσμος χρονολογείται στο 1566.

Κτήτορας της εκκλησίας ο κύριος Κομνηνός Καλοκρατάς γόνος παλιάς βυζαντινής οικογένειας της Βέροιας, η οποία είχε συγγενέψει με την πασίγνωστη γενιά των Κομνηνών, που χάρισε στο Βυζάντιο αλλά και στην Τραπεζούντα μερικούς από τους πιο άξιους αυτοκράτορες.

2. Άγιος Νικόλαος του μοναχού Ανθίμου (Αγίου Αντωνίου & Κονίτσης)

Από κτητορική επιγραφή του ναού μαθαίνουμε ότι ο μοναχός Ανθιμος έκτισε τον ναό ως καταφυγή μοναχών, δηλαδή ως καθολικό μονής. Λέγεται και λαμαρινάς ;

Τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, των μέσων του 15ου αιώνα. Όλες σχεδόν οι επιφάνειες του ναού καλύπτονται με τοιχογραφίες του 1565 και συνιστούν ένα αξιόλογο ως προς την πληρότητα και την ποιότητα εικονογραφικό σύνολο. Οι ζωγράφοι που εργάστηκαν στο ναό είναι από τους πλέον αξιόλογους της εποχής.

3. Άγιος Νικόλαος ο Ψαράς (μαζί με Άγιο Φανούριο) οδός Μεγάλου Αλεξάνδρου

 Σε ένα χώρο δεξιά από την Αγία τράπεζα υπάρχει τοιχογραφία της Βάπτισης του Χριστού, όπου ο Ιορδάνης ποταμός γεμάτος ψάρια, εξ ού και το όνομα ψαράς.

Τρίκλιτη με δίριχτη στέγη βασιλική και τοιχογραφίες στο χώρο του ιερού, του β' μισού του 1 7 ου αιώνα. Ο ζωγράφος του ναού εργάστηκε και στον Άγιο Νικόλαο της Γούρνας κατά το διάστημα 1638-1642.

Στο πάτωμα μάρμαρα μιας άλλης εποχής

απο τάφο μάλλον

πόσα πόδια πιστών  άραγε πάτησαν το μάρμαρο αυτό της εισόδου του ναού  και είναι έτσι φαγωμένο!!

4. Άγιος Νικόλαος της Γούρνας στην οδό Παστερ

Ονομαζόταν και Αγιος Νικόλαος στις Γούρνες ή Γουρναρας προφανώς από την μεγάλη γούρνα που υπήρχε στην περιοχή μεταξύ αυτού και των Αγίων Αναργύρων, από την οποία κατέβαιναν και τα νερά των αυλακιών στον κάμπο.

Μονόχωρος αρχικά ναός. Στα τέλη του 15ου ή τις αρχές του 16ου αιώνα απέκτησε τρίκλιτη (με δίριχτη στέγη) μορφή. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες του διατηρούνται στην κόγχη του ιερού. Οι τοιχογραφίες στο νάρθηκα, με τη νεκρική προσωπογραφία της βεροιώτισσας Βασίλως, χρονολογούνται στο 1525. Οι υπόλοιπες τοιχογραφίες ανήκουν σε διάφορες φάσεις του 16ου και του 17ου αιώνα.

5. Άγιος Νικόλαος της Παναγίας Δεξιάς στην οδό Δημοσθένους

Είναι ένας γεροφτιαγμενος από πουρόπετρα σχεδόν τετράγωνος ναός αλλά εσωτερικά απογυμνωμένος απο τα παλιά του στολίδια.

Και απέναντι η Αγία Παρασκευή. Μόνο η πρόσοψη της έμεινε!

6. Άγιος Νικόλαος της ενορίας της Μακαριώτισσας στην γωνία των οδών Κοντογεωργάκη και Δαβάκη

Κτητόρισσα του ναού αναφέρεται μια μοναχή Ρεβέκκα. Μονόχωρος ναός με νάρθηκα, με παλαιότερο σωζόμενο τμήμα το δυτικό τοίχο του κυρίως ναού. Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα έγιναν ποικίλες μετατροπές, οι οποίες κατήργησαν πολλά από τα στοιχεία του αρχικού κτίσματος. Σώζονται τοιχογραφίες στο ιερό, στις δύο όψεις του δυτικού τοίχου του κυρίως ναού και στο νάρθηκα, χρονολογούμενες στο 16ο και το 18ο αιώνα

και 2 ναοί που δεν υπάρχουν πια στην αρχική τους μορφή

7. Άγιος Νικόλαος του Σφραντζή

Αυτόν τον είχε ιδρύσει ο παππούς του ιστορικού της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως Γεωργίου Σφραντζή. Στην θέση του τώρα υπάρχει ένα παρεκκλήσι (σαν κουβούκλιο) στην αυλή του σημερινού Δημαρχείου.

8. Άγιος Νικόλαος ο Ξυλοτραβηχτής

Ο ναός βρισκόταν κάπου ανάμεσα των οδών Εδέσσης και Καρακωστή. Τώρα συστεγάζεται μαζί με τον Άγιο Ελευθέριο στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στην οδό Βενιζέλου.